فرزندپروری؛ تأثیر استفاده‌ بیش‌ازحد فناوری بر روان کودک

مدت‌هاست در حوزه‌های مختلف سلامتی، تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر روح و روان کودکان مورد بحث قرار گرفته است. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که کودکان می‌توانند از تعاملات آنلاین با گروه‌های کوچک بهره ببرند، درحالی‌که مطالعات دیگر افزایش اضطراب، افسردگی و اختلالات خوردن را نشان می‌دهند.

اثرات و خطرات منفی رسانه‌های اجتماعی

دسترسی آسان به محتوای نامناسب و مضر

کودکان در شبکه‌های اجتماعی بیشتر در معرض محتوای خشونت‌آمیز، نژادپرستانه یا نفرت‌انگیز یا حاوی مطالب مستهجن هستند. هرزه‌نگاری بیشتر به‌طور تصادفی اتفاق می‌افتد تا این‌که عمداً توسط کودکان و نوجوانان جستجو شود. جوانان گزارش کرده‌اند که با دسترسی به پورنوگرافی برای اولین‌بار، ترکیبی از کنجکاوی، شوک، سردرگمی و انزجار را تجربه کرده‌اند.

اعتیاد به تلفن همراه

یک مطالعه‌ جدید در سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد، تقریباً نیمی از نوجوانان بیان کردند که رابطه‌ی آن‌ها با فناوری بر زندگی آن‌ها تأثیر منفی می‌گذارد که شامل تأثیر بر رژیم غذایی، خواب، ورزش و تکالیف مدرسه است.

آزار و اذیت سایبری

دختران بیشتر از همتایان مرد خود از طریق رسانه‌های اجتماعی مورد هدف قرار می‌گیرند، اگرچه پسران قطعاً از آن مصون نیستند. مطالعات روان‌شناختی، آزار و اذیت اینترنتی را با افسردگی، اضطراب و خطر تفکر خودکشی مرتبط دانسته‌اند. نوجوانان به‌ویژه در برابر آزار و اذیت سایبری آسیب‌پذیر هستند و عدم انجام اقدامات لازم در زمان‌های مناسب ممکن است منجر به عواقب شدید شود.

اختلالات خواب

استفاده از شبکه‌های اجتماعی در شب ممکن است خواب کودک و نوجوان را مختل کند. کودکان بین ۵ تا ۱۶ سال باید هر شب بین ۹ تا ۱۱ ساعت بخوابند. خواب ناکافی می‌تواند تأثیر مخربی بر یادگیری آن‌ها در مدرسه داشته باشد.

سندرم بیبی دیجیتال چیست؟

پس از تولد نوزاد، مغز تا دو سالگی رشد می‌کند. مراقبت‌های این دوره از زندگی کودک بسیار حائز اهمیت است. کودکانی که به هر دلیلی، زیر دو سال، از ابزار دیجیتال استفاده می‌کنند، به‌دلیل محدود شدن مغز به پردازش اطلاعات صوتی و بصری دیجیتالی، عملکرد و ساختار مغز به شکل طبیعی تکامل نخواهد یافت. درواقع، به‌دلیل محرومیت این کودکان از دریافت انواع محرک‌ها و ارتباطات اجتماعی، مدارهایی در مغز تشکیل نمی‌شود. برای نمونه، رشد حرکتی، رشد کلامی، رشد ارتباطی و اجتماعی در کودکان مبتلا به سندرم بیبی دیجیتال دچار نقص خواهد شد.

چگونه والدین می‌توانند کمک کنند؟

اولین گام برای این‌که به کودکان و نوجوانان کمک کنیم تا استفاده‌ درست و بهینه از فناوری داشته باشند، این است که از خود بپرسیم دلیل علاقه‌مندی آنان به رسانه‌های اجتماعی چیست؟

تئوری انتخاب بر این دیدگاه استوار است که رفتارهای ما در هر زمان، بهترین تلاش ما برای کنترل دنیای پیرامون‌مان و نیز خودمان به‌عنوان بخشی از این دنیا است. این رفتارهای هدفمند بیشتر از انگیزه‌های درونی نشأت می‌گیرند تا عوامل و محرک‌های بیرونی.

ویلیام گلاسر معتقد است نیاز به تفریح یکی از پنج نیاز اساسی زندگی است. نیاز به تفریح شامل لذت بردن از زندگی، شوخی، فعالیت‌های بانشاط مثل بازی و خنده است.

آنچه بیش از همه لذت‌بخش است این است که ما چیزی را یاد بگیریم که بتواند به‌خوبی نیازهای ما را برآورده کند.

تفریح، نیروی قدرتمندی است که همیشه تازه می‌ماند. گرایش به رابطه‌ جنسی و حتی عشق در طول زندگی به‌مرور کمرنگ می‌شود؛ اما تفریح و شادی همیشه زنده می‌مانند، زیرا تقریباً هیچ محدودیتی برای شاد زیستن وجود ندارد و تفریح همواره می‌تواند جهت تازه‌ای به خود بگیرد.

پر واضح است که در کنار نیاز به تفریح، در نوجوانان و جوانان، میل به ارتباط هم بسیار قوی است و شبکه‌های اجتماعی این دو نیاز پرقدرت را برآورده می‌کنند. بنابراین، مقاومت خانواده‌ها در برابر استفاده‌ کمتر از رسانه‌های ارتباط جمعی، معمولاً به شکست منجر می‌شود.

بهتر است خانواده‌ها بستری مناسب برای ارتباط و تفریح فرزندان خود فراهم کنند تا این نیاز آن‌ها به‌درستی برآورده شود.

در مرحله‌ی بعد، قوانینی را در مورد زمان، مکان و مدت استفاده از رسانه‌های اجتماعی در خانه وضع کنید. ایجاد ساختارهای منظم از سنین پایین مهم است، زیرا عادت‌های خوب را در کودکان ایجاد کرده و کمک می‌کند تا مرزها را بهتر درک کنند.

علاوه بر این، اگر صادقانه با فرزندان خود صحبت کنید و تأثیراتی را که این شبکه‌ها بر دیدگاه آن‌ها و سلامت‌شان دارند توضیح دهید، قطعاً آن‌ها درک خواهند کرد. همچنین، به فرزندان خود بیاموزید که چگونه از خود در برابر این تأثیرات محافظت کنند.

با این وجود، رسانه‌های اجتماعی ابزار قدرتمندی برای جوانان هستند. آن‌ها می‌توانند از این ابزارها برای شبکه‌سازی، ارتباط با دوستان، تبادل اطلاعات، کسب حمایت و مشاوره و یافتن انبوهی از دانش استفاده کنند. نمی‌توان رسانه‌های اجتماعی را به‌طور کامل محدود کرد؛ اما با اقدامات پیشگیرانه و همدلی بیشتر والدین، می‌توان مزایای آن را به حداکثر و آسیب‌های آن را به حداقل رساند.

https://persianepochtimes.com/parenting-impact-of-excessive-technology-use-on-childs-mental-health/